ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

-->

ΕΝΟΤΗΤΑ 20

Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909)

Μετά την έξωση του Όθωνα, βασιλιάς της Ελλάδας ορίστηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις ο Δανός Γεώργιος Γκλύξμπουρκ. Η Αγγλία παραχωρεί στην Ελλάδα τα Επτάνησα (1864).

Το σύνταγμα του 1864 όριζε ως πολίτευμα της Ελλάδας τη βασιλευόμενη δημοκρατία. Ο λαός αναγνωρίζεται ως κυρίαρχος, η νομοθετική εξουσία ασκείται από το βασιλιά και τη Βουλή, καταργείται η Γερουσία, η εκτελεστική ασκείται από το βασιλιά και τους υπουργούς που διόριζε ο ίδιος και η δικαστική γίνεται ανεξάρτητη. Δικαίωμα ψήφου έχουν οι άνδρες πάνω από τα 21.

Από το 1864 μέχρι το 1881 δέσποζε στην πολιτική ζωή ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος. Προχώρησε σε διανομή των εθνικών γαιών και επιδίωξε την διεύρυνση των συνόρων. Το μεγαλύτερο επίτευγμά του στην εξωτερική πολιτική θεωρείται η ειρηνική προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Νοτίου Ηπείρου (περιοχή Άρτας) το 1881.Γενικά, ο κοινοβουλευτισμός λειτουργούσε με προβλήματα:

• Επειδή οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν ήταν μόνιμοι, πολλοί πολίτες πίεζαν τους βουλευτές για διορισμό. Οι βουλευτές, πάλι, καθώς δεν υπήρχαν οργανωμένα κόμματα, στήριζαν με την ψήφο τους εκείνο τον αρχηγό που τους εξασφάλιζε διορισμούς οπαδών τους.
• Ο κυριότερος παράγοντας αστάθειας στην πολιτική ζωή ήταν ο βασιλιάς ,επειδή κάθε φορά που διαφωνούσε με μια κυβέρνηση την ανέτρεπε.

Σκληρή κριτική σε αυτήν την πολιτική εξέφρασε ένας νέος πολιτικός, ο Χαρίλαος Τρικούπης, με το άρθρο του «τις πταίει;». Τελικά ο βασιλιάς αποδέχεται την αρχή της δεδηλωμένης, δηλαδή τον διορισμό πρωθυπουργού που είχε την υποστήριξη της πλειοψηφίας στη Βουλή. Έτσι δημιουργήθηκαν δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία, το ένα με επικεφαλής το Χ. Τρικούπη και το άλλο με το Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε δικομματισμός.

Το πρόγραμμα του Τρικούπη: Σύγχρονο και οικονομικά αναπτυγμένο κράτος, κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής, ανασυγκρότηση των ενόπλων δυνάμεων, αντικειμενικά κριτήρια πρόσληψης στο δημόσιο, ειρηνική συμβίωση με την Οθωμανική αυτοκρατορία. Επέβαλε βαρύτατη φορολογία, σύναψε δάνεια με τράπεζες του εξωτερικού και πρόσφερε προνομιακούς όρους για επενδύσεις.

Πρόγραμμα Δηλιγιάννη: μικρότερη φορολόγηση, κατάργηση αντικειμενικών κριτηρίων διορισμού. Κατηγορούσε τον Τρικούπη ότι ευνοεί τους οικονομικά ισχυρούς.

Ο Τρικούπης κηρύττει τη χώρα σε πτώχευση το 1893. Ο Δηλιγιάννης γίνεται πρωθυπουργός και στέλνει στρατό στην Κρήτη για την ενίσχυση της επανάστασης που ξέσπασε εκεί. Αρχίζει το 1897 ελληνοτουρκικός πόλεμος στη Θεσσαλία και ο ελληνικός στρατός ηττείται. Οι Οθωμανοί φτάνουν μέχρι τη Λαμία και φεύγουν από εκεί και από τη Θεσσαλία μόνο αφού η Ελλάδα υπόσχεται τεράστια οικονομική αποζημίωση. Η Ελλάδα παίρνει νέο δάνειο και οι Δυνάμεις της επιβάλουν μια επιτροπή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου.

Η δυσαρέσκεια των Ελλήνων εναντίον των πολιτικών και των ανακτόρων μεγαλώνει, οι παρεμβάσεις του βασιλιά συνεχίζονται και έτσι φτάνουμε στο κίνημα στο Γουδί.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

-->

ΕΝΟΤΗΤΑ 19

Από την 3^η Σεπτεμβρίου έως την έξωση του Όθωνα (1862)

Το 1844 θεσπίζεται το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας. Τη νομοθετική εξουσία την ασκούν ο βασιλιάς, η Γερουσία (που τα μέλη της εκλέγονταν από τον βασιλιά) και η Βουλή (που τα μέλη της εκλέγονταν από τον λαό). Την εκτελεστική, ο βασιλιάς μέσω υπουργών που ο ίδιος διόριζε. Ο βασιλιάς διόριζε και έπαυε τους δικαστές. Το σύνταγμα είχε κάποια φιλελεύθερα στοιχεία που αφορούσαν τις ατομικές ελευθερίες.

Η διαμάχη αυτοχθόνων (Ελλήνων γεννημένων στις περιοχές που εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος)-ετεροχθόνων(Ελλήνων γεννημένων σε περιοχές που δεν ανήκαν στο ελληνικό κράτος): Οι αυτόχθονες διαμαρτύρονταν ότι τους έπαιρναν οι ετερόχθονες τις θέσεις στη δημόσια διοίκηση. Αποφασίστηκε να μην διορίζονται οι ετερόχθονες σε θέσεις διοίκησης και να μπορούν να εκλεγούν βουλευτές μόνο σε οικισμούς ετεροχθόνων.

Οι υπερεξουσίες του βασιλιά νοθεύουν το δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος. Στις εκλογές του 1844 χρησιμοποιούνται αθέμιτα μέσα επηρεασμού των ψηφοφόρων.

Ο Κωλέττης πρώτος χρησιμοποιεί τον όρο Μεγάλη Ιδέα. Σύμφωνα με αυτήν για να αναπτυχθεί η χώρα έπρεπε να διευρυνθούν τα σύνορα ώστε να περιλάβουν περιοχές με ελληνικούς πληθυσμούς που βρίσκονταν κάτω από ξένη κυριαρχία. Οι Έλληνες που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία ονομάστηκαν αλύτρωτοι και η πολιτική που στόχευε στην ένταξη τους στο ελληνικό κράτος αλυτρωτισμός. Η Μεγάλη Ιδέα υιοθετείται ως επίσημη ελληνική πολιτική μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Με αφορμή τον Κριμαϊκό πόλεμο (Ρωσίας εναντίον Τουρκίας) οργανώθηκαν εξεγέρσεις στην αλύτρωτη Ελλάδα που απέτυχαν με την επέμβαση των Άγγλο-Γάλλων.

Το Χάτι Χουμαγιούν ( μεταρρυθμίσεις με στόχο τη διασφάλιση της ισότητας των υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας) εγκαινιάζει μια περίοδο ανάπτυξης του ελληνισμού στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Η βαθμιαία αστικοποίηση της Ελλάδας δημιουργεί μια γενιά πολιτικών με φιλελεύθερες ιδέες. Έτσι την περίοδο 1859-1862 ενισχύεται το κοινωνικό ρεύμα εναντίον του Όθωνα. Τον Οκτώβριο του 1862 κηρύχθηκε έκπτωτος και φεύγει από την Ελλάδα.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

-->

ΕΝΟΤΗΤΑ 18

Από την άφιξη του Όθωνα (1833) έως την 3η Σεπτεμβρίου 1843

Ο εμφύλιος, που ξέσπασε μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια στην Ελλάδα, έκανε τις Δυνάμεις να ορίσουν ως βασιλιά της Ελλάδας τον Όθωνα, γιο του βασιλιά της Βαυαρίας και ως πολίτευμα την απόλυτη μοναρχία.

Επειδή όμως ο Όθωνας ήταν ανήλικος, την εξουσία την ασκούσε η Αντιβασιλεία, μια επιτροπή από βαυαρούς αξιωματούχους. Η Αντιβασιλεία θέλησε να οικοδομήσει ένα σύγχρονο εθνικό κράτος κατά τα δυτικά πρότυπα. Επιδίωκε την εθνική ανεξαρτησία, τη βασιλική απολυταρχία και το συγκεντρωτικό σύστημα διακυβέρνησης.

Διοίκηση: Η Ελλάδα χωρίζεται σε 10 νομούς και μεταφέρεται η πρωτεύουσα από το Ναύπλιο στην Αθήνα.

Στρατός: Βασίζεται σε 3500 βαυαρούς στρατιωτικούς και παραγκωνίζονται οι Έλληνες αγωνιστές.

Δικαιοσύνη: αναμορφώθηκε.

Εκπαίδευση: η πρωτοβάθμια δινόταν από Δημοτικά σχολεία 7ετούς φοίτησης. Η δευτεροβάθμια από τριτάξια Ελληνικά σχολεία και τετρατάξια Γυμνάσια. Ιδρύεται Πανεπιστήμιο στην Αθήνα και Πολυτεχνικό Σχολείο.

Εκκλησία: Η ελληνική εκκλησία ορίζεται ως αυτοκέφαλη.

Οι Έλληνες απέναντι στην Αντιβασιλεία κράτησαν εχθρική στάση.

Το 1835 ο Όθωνας ενηλικιώνεται και παίρνει την εξουσία αλλά η κατάσταση δεν αλλάζει. Η κατάσταση των αγροτών χειροτέρευε, η ληστεία αναπτυσσόταν, οι Δυνάμεις επέβαλαν στην Ελλάδα οικονομικό έλεγχο και οι στρατιωτικοί ήταν δυσαρεστημένοι. Έτσι δυνάμεις της φρουράς της Αθήνας και πολίτες με επικεφαλής το Δ. Καλλέργη και το Μακρυγιάννη τη νύχτα της 2ης προς 3η Σεπτεμβρίου 1843 συγκεντρώθηκαν έξω από τα ανάκτορα και απαίτησαν σύνταγμα. Ο Όθωνας αναγκάζεται να δεχτεί την παραχώρηση συντάγματος.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ

-->

ΕΝΟΤΗΤΑ 17

Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας (1828-1831)

Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης (1829)

Το 1828 ο Καποδίστριας φτάνει στην Ελλάδα. Έχει να αντιμετωπίσει την ερήμωση της χώρας, την εξαθλίωση του λαού, τους ληστές, τους πειρατές και τον τουρκοαιγυπτιακό στρατό.

Πολίτευμα: αναστέλλει την ισχύ του συντάγματος της Τροιζήνας και συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στα χέρια του.

Ένοπλες δυνάμεις: συγκρότησε το στρατό, αξιοποίησε τους αγωνιστές της επανάστασης, ίδρυσε το Λόχο των Ευελπίδων, προσπάθησε να οργανώσει στρατιωτικό ναυτικό.

Οικονομία: οργανώνει το πρώτο κρατικό ταμείο, ιδρύει τράπεζα, κόβει νόμισμα (φοίνικας), εκσυγχρονίζει τη γεωργία (εισάγει νέες μεθόδους καλλιέργειας και νέα είδη).

Εκπαίδευση: ιδρύει το Ορφανοτροφείο της Αίγινας (στο οποίο λειτουργούσαν 3 αλληλοδιδακτικά, 3 ελληνικά και αρκετά χειροτεχνεία), το Πρότυπο Σχολείον, το Κεντρικόν Σχολείον και το Πρότυπον Αγροκήπιον. Δεν προχωρά στην ίδρυση πανεπιστημίου γιατί θεωρεί ότι η εκπαίδευση πρέπει να δίνει, στη δεδομένη στιγμή, βασικές γνώσεις και επαγγελματική κατάρτιση.

Ολοκλήρωση της επανάστασης: Η τελευταία μάχη δίνεται από το Δ. Υψηλάντη στην Πέτρα της Βοιωτίας στις 12 Σεπτεμβρίου του 1829. Με το πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος (1830) και με τη συνθήκη της Κων/λης (1832) διευρύνει τα σύνορά της νότια της γραμμής Αμβρακικού – Παγασητικού (περιλαμβάνοντας και τις Σποράδες, την Εύβοια και τις Κυκλάδες).

Αντιπολίτευση : Κατά του Καποδίστρια στράφηκαν πρόκριτοι με τοπική εξουσία, Φαναριώτες και πλούσιοι πλοιοκτήτες γιατί δημιούργησε ένα κράτος με ισχυρή κεντρική εξουσία. Επίσης φιλελεύθεροι διανοούμενοι εξαιτίας του αυταρχισμού του. Η Αγγλία και η Γαλλία υποκινούσαν τις αντικαποδιστριακές κινήσεις, επειδή θεωρούσαν τον Καποδίστρια όργανο των Ρώσων.

Από το 1830 εκδηλώνονται διάφορες εξεγέρσεις εναντίον του, που καταλήγουν στη δολοφονία του από το Γεώργιο και Κων/νο Μαυρομιχάλη στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1831.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

-->

ΕΝΟΤΗΤΑ 13

Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Η βιομηχανική επανάσταση έφερε σοβαρές αλλαγές πολιτικές και κοινωνικές.

Πληθυσμιακές : Ο πληθυσμός αυξήθηκε , δημιουργήθηκε μεταναστευτικό ρεύμα, κυρίως εργατών, προς τις πόλεις (εσωτερική μετανάστευση) και προς το εξωτερικό (εξωτερική μετανάστευση, κυρίως προς ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία).

Κοινωνικές: Οι αριστοκράτες- μεγαλογαιοκτήμονες χάνουν την απόλυτη κυριαρχία τους στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης εκτός από την ανατολική και μεσογειακή Ευρώπη .

Οι αστοί είναι κυρίαρχη τάξη. Διακρίνονται σε μεγαλοαστούς (βιομήχανοι, μεγαλέμποροι, τραπεζίτες) που αποτελούν την άρχουσα κοινωνική τάξη και διαθέτουν πλούτο, κοινωνικό κύρος και πολιτική επιρροή, μεσοαστούς (βιοτέχνες, ελεύθεροι επαγγελματίες) και μικροαστούς (δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι).

Οι αγρότες ζούσαν κάτω από ασταθείς συνθήκες.

Οι εργάτες εργάζονταν πολύ, πληρώνονταν λίγο και ζούσαν σε άθλιες συνθήκες.

Πολιτικές: Α. Τον 19^ο αι. αναπτύχθηκε η θεωρία του σοσιαλισμού που τόνιζε την προτεραιότητα του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού. Οι πρώτοι σοσιαλιστές μιλούσαν για εξιδανικευμένη μορφή κοινωνίας (ουτοπικός σοσιαλισμός). Ο Καρλ Μαρξ υποστηρίζει ότι τα μέσα παραγωγής πρέπει να περάσουν από τα χέρια των λίγων αστών, στα χέρια της εργατικής τάξης, για να πάψει η κοινωνική αδικία και να υπάρχει αταξική κοινωνία. Αυτές οι θέσεις έγιναν γνωστές ως μαρξισμός.

Β. Αναπτύσσεται ο συνδικαλισμός. Οι εργάτες άρχισαν να ξεσηκώνονται ζητώντας καλύτερες συνθήκες δουλειάς. Το 1838 η αγγλική Ένωση Εργατών δημοσιεύει τη Χάρτα του λαού στην Αγγλία με πολιτικά αιτήματα. Την 1^η Μαΐου 1886 στο Σικάγο οι εργάτες διεκδικούν με απεργία, που πνίγηκε στο αίμα, οχτάωρη εργασία. Γι αυτό και σήμερα η Πρωτομαγιά είναι η μέρα των εργατών παγκόσμια.

Στα τέλη του 19^ου αι. μειώθηκαν οι ώρες εργασίας σε 10, δημιουργήθηκαν ταμεία ασφάλισης και υπογράφηκαν συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Γ. Οι εργάτες οργανώνονται πολιτικά με την πρώτη Διεθνή Ένωση Εργατών. Δημιουργήθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες σοσιαλιστικά και εργατικά κόμματα. Κάποια επιδίωκαν την κατάκτηση της εξουσίας με εκλογές, ενώ άλλοι ( Λένιν, Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεστ) πίστευαν ότι ο καπιταλισμός ανατρέπεται μόνο με επανάσταση.

Δ. Οι γυναίκες διεκδικούν τη χειραφέτησή τους. Μάχονται για πολιτικά δικαιώματα και οικονομική ανεξαρτησία (1903, Αγγλία, Έμελιν Πάνκχορστ).