Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ


Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1919-1922)

-->
ΕΝΟΤΗΤΑ 39
Εξελίξεις σε Ελλάδα και Τουρκία μετά το μικρασιατικό πόλεμο

Το Σεπτέμβριο του 1922 ξεσπά στρατιωτικό κίνημα με επικεφαλής το Ν. Πλαστήρα και τον Στ. Γονατά που απαιτεί την παραίτηση του Κωνσταντίνου, το σχηματισμό κυβέρνησης αρεστής στην Αντάντ και την ενίσχυση του μετώπου στη Θράκη. Ο Κων/νος εξαναγκάζεται να φύγει και βασιλιάς γίνεται ο γιος του, Γεώργιος Β΄.
Η επαναστατική κυβέρνηση που οργανώνεται: α) αποδέχεται την ανακωχή των Μουδανιών με την οποία τερματίζεται ο πόλεμος με τους Τούρκους και παραχωρείται η Αν. Θράκη, η οποία εκκενώνεται από τον ελληνικό πληθυσμό της, στην Τουρκία. β) συστήνει έκτακτο στρατοδικείο και καταδικάζει σε θάνατο ως υπεύθυνους της μικρασιατικής καταστροφής τους εξής έξι (δίκη των έξι ) : Δ. Γούναρη, Ν. Στράτο, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Γ. Μπαλτατζή, Ν. Θεοτόκης, Γ. Χατζηανέστης.
Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφεται η συνθήκη της Λοζάνης. Σύμφωνα με αυτήν το σύνορο Ελλάδας – Τουρκίας ορίστηκε ο ποταμός Έβρος και η Ίμβρος και η Τένεδος δίνονται στην Τουρκία. Επίσης ενσωματώθηκε στη συνθήκη σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών, σύμφωνα με την οποία όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Τουρκίας έπρεπε να μετοικήσουν στην Ελλάδα και όλοι οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας στην Τουρκία. Εξαιρούνταν οι Έλληνες της Κων/λης , της Ίμβρου και της Τένεδου και οι μουσουλμάνοι της Δ. Θράκης.
Η επαναστατική κυβέρνηση είχε να αντιμετωπίσει πολλά εσωτερικά προβλήματα ( απεργίες, πρόσφυγες, φτώχεια κ.λ.π. ). Προχωρεί σε απαλλοτρίωση γαιών και διανομή τους σε πρόσφυγες και γηγενείς ακτήμονες. Αντικαθιστά το παλαιό ημερολόγιο με το νέο ( διαφορά 13 ημερών ). Στις εκλογές του 1923 το κόμμα των Φιλελευθέρων παίρνει την πλειοψηφία. Ο Γεώργιος Β' εξαναγκάζεται να φύγει στο εξωτερικό.
Στην Τουρκία ο Κεμάλ διώχνει το σουλτάνο και προσπαθεί να κάνει την Τουρκία ένα κοσμικό κράτος δυτικού τύπου. Οργανώνει την υγεία και την εκπαίδευση, χρησιμοποιεί λατινικό αλφάβητο, απαγορεύει την πολυγαμία, το φέσι και το φερετζέ, δίνει δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες και επιβάλλει τη χρήση οικογενειακού επιθέτου ( ο ίδιος παίρνει το επίθετο Ατατούρκ). Οι μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ βρίσκουν απήχηση μόνο στα ανώτερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα.

Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1919-1922)


ΕΝΟΤΗΤΑ 38
Ο μικρασιατικός πόλεμος (1919 - 1922)

Ο Αριστείδης Στεργιάδης,  Έλληνας γενικός διοικητής  στη Σμύρνη, προσπάθησε να αντιμετωπίζει ισότιμα όλους τους κατοίκους της. Αυτό δυσαρέστησε κάποιους Έλληνες.
Το 1920 ο ελληνικός στρατός με τη σύμφωνη γνώμη των δυνάμεων της Αντάντ διευρύνει τη ζώνη κατοχής στη Σμύρνη σε βάθος 100-150 χιλιομέτρων. Αυτό οδηγεί σε ενίσχυση του τουρκικού εθνικού αντιστασιακού κινήματος.
Ο Βενιζέλος, μετά την απόπειρα δολοφονίας του στο Παρίσι, προκηρύσσει εκλογές τις οποίες όμως κερδίζει ο αντίπαλός του Δημήτριος Γούναρης, που υπόσχεται τον τερματισμό του πολέμου. Ο θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου και το δημοψήφισμα που ακολούθησε, επαναφέρουν τον  βασιλιά Κωνσταντίνο.
Η Γαλλία και η Ιταλία, βρίσκοντας ως αφορμή την επάνοδο του Κωνσταντίνου, αναθεωρούν τη στάση τους απέναντι στην Ελλάδα. Εγκαταλείπουν τις κατεχόμενες περιοχές στην Τουρκία παίρνοντας ανταλλάγματα οικονομικά από την κεμαλική κυβέρνηση. Η ΕΣΣΔ έχει ήδη υπογράψει συμφωνία συνεργασίας με τον Κεμάλ. Έτσι η μόνη χώρα που υποστηρίζει την Ελλάδα είναι η Αγγλία και αυτή μόνο σε διπλωματικό επίπεδο.
Η νέα φιλοβασιλική κυβέρνηση στην Ελλάδα όχι μόνο δεν τερματίζει τον πόλεμο αλλά προσπαθεί να διευρύνει τη ζώνη κατοχής. Το 1921, μετά από επίθεση, οι ελληνικές δυνάμεις φτάνουν μέχρι το Σαγγάριο ποταμό, αλλά τελικά υποχωρούν στη γραμμή Εσκί Σεχίρ – Κιουτάχεια – Αφιόν Καραχισάρ.
Εντωμεταξύ ο Κεμάλ ενισχύεται συνεχώς, ενώ στην Αθήνα πληθαίνουν οι αντιπολιτευτικές φωνές. Η Ελλάδα  βρίσκεται διπλωματικά απομονωμένη και οικονομικά εξασθενημένη.
Η τουρκική επίθεση γίνεται στις 13 Αυγούστου 1922. Στις 27 Αυγούστου οι Τούρκοι έκαιγαν τη Σμύρνη. Η ήττα του ελληνικού στρατού σήμανε το τέλος του μικρασιατικού ελληνισμού.


Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1919-1922)


 
ΕΝΟΤΗΤΑ 37
Το τουρκικό εθνικό κίνημα

Η παρουσία των δυνάμεων της Αντάντ στο οθωμανικό έδαφος και η ήττα της Τουρκίας στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο τόνωσαν τον εθνικισμό των τουρκικών πληθυσμών.
Ο Μουσταφά Κεμάλ, αξιωματικός του οθωμανικού στρατού, οργανώνει στα βάθη της Ανατολής κίνημα αντίστασης. Σκοπός του είναι η δημιουργία ενός εθνικού τουρκικού κράτους. Έτσι σε συνέδρια που συμμετείχαν εκπρόσωποι τουρκικών αντιστασιακών οργανώσεων από όλη τη χώρα αναδείχθηκε ο Κεμάλ ηγέτης και διατυπώθηκε μια εθνική διακήρυξη που περιλάμβανε το πολιτικό πρόγραμμα των Τούρκων για την ανεξαρτησία τους.
Το 1919 οι κεμαλικοί κερδίζουν την πλειοψηφία στη Βουλή και η εθνική διακήρυξη γίνεται επίσημα αποδεκτή ως Εθνικό Συμβόλαιο. Οι Βρετανοί διαλύουν τη Βουλή και ο Κεμάλ οργανώνει την Α΄ Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας στην Άγκυρα. Εκεί ψηφίζεται το νέο σύνταγμα σύμφωνα με το οποίο η χώρα ονομάζεται Τουρκία, χάνει το θρησκευτικό της χαρακτήρα και γίνεται κοσμικό κράτος, και η νομοθετική εξουσία θα ασκούνταν από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση. Ο Κεμάλ γίνεται ο πρώτος πρωθυπουργός της χώρας.
Το Νοέμβριο του 1920 οι κεμαλικοί διαλύουν το ποντοαρμενικό κράτος.

Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1919-1922)

-->
ΕΝΟΤΗΤΑ 36
       Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας και του Πόντου

Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας αν και δεν αποτελούσε πλειονότητα, ήταν καλά οργανωμένος και οικονομικά εύρωστος. Οι Έλληνες ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο. Λειτουργούσαν σχολεία, πολιτιστικοί σύλλογοι, εκδίδονταν βιβλία και εφημερίδες. Μεγάλες πόλεις ήταν η Σμύρνη, οι Κυδωνιές η Προύσα κ.λ.π.

Ο ελληνισμός του Πόντου ήταν οργανωμένος σε ελληνορθόδοξες κοινότητες. Ασχολούνταν με το εμπόριο και την αγροτική οικονομία. Μεγάλες πόλεις ήταν η Τραπεζούντα, η Σαμψούντα και η Κερασούντα.
Με την επικράτηση των Νεότουρκων και την οικονομική διείσδυση των Γερμανών ξεσπούν από το 1913 διώξεις κατά των Ελλήνων και των Αρμενίων της περιοχής της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Εκτοπίζονται 150000 Έλληνες στην ενδοχώρα και οργανώνονται τα τάγματα εργασίας όπου άνδρες πάνω από 45 χρονών στέλνονταν για δουλειά στο εσωτερικό της χώρας. Έτσι εξοντώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες.

Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1919-1922)


 
ENOTHTA 35
Οι διεκδικήσεις της Αντάντ και της Ελλάδας στην Οθωμανική αυτοκρατορία


Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου οι δυνάμεις της Αντάντ κατέλαβαν καίρια σημεία στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Οι διεκδικήσεις της Ελλάδας ήταν : Η Ίμβρος, η Τένεδος, η Ανατ. Θράκη και μια ζώνη εδαφών γύρω από τη Σμύρνη. Γι` αυτό και συμμετείχε στην κατάληψη της Κων/πολης και στην εκστρατεία κατά των μπολσεβίκων με τις δυνάμεις της Αντάντ.
Η Βρετανία έβλεπε θετικά τις διεκδικήσεις της Ελλάδας γιατί θα αναχαιτίζονταν οι ιταλικές διεκδικήσεις στην περιοχή της Σμύρνης και θα στηρίζονταν οι στρατιωτικές της δυνάμεις στην περιοχή των Στενών.

Έτσι η Ελλάδα με εντολή των δυνάμεων της Αντάντ στέλνει στρατεύματα στη Σμύρνη το Μάιο του 1919. Οι Έλληνες της περιοχής ενθουσιάζονται, οι Τούρκοι αντιδρούν αρνητικά και σημειώνονται συμπλοκές. Οι Ιταλοί δυσαρεστούνται από την ελληνική παρουσία στην περιοχή.

Α ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ


ΕΝΟΤΗΤΑ 34
Η λήξη του Α΄παγκοσμίου πολέμου και οι μεταπολεμικές ρυθμίσεις


Οι ρυθμίσεις καθορίστηκαν από τις εξής παραμέτρους : α. ανάγκη να αναδιαμορφωθεί ο ευρωπαϊκός χάρτης β. επιδίωξη της Γαλλίας για εξουθένωση της Γερμανίας γ. προσπάθεια των Δυνάμεων να περιορίσουν την επιρροή του σοβιετικού καθεστώτος δ. αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών.

Υπογράφηκε μια σειρά από συνθήκες :
α. συνθήκη των Βερσαλιών (1919): αφορά τη Γερμανία που δίνει εδάφη σχεδόν σε όλες τις γειτονικές χώρες και στη Ρωσία και πληρώνει πολεμικές αποζημιώσεις.
β. συνθήκη του Αγ. Γερμανού (1919) : αφορά την Αυστροουγγαρία που ουσιαστικά διαλύεται.
γ. συνθήκη του Νεϊγύ (1919): αφορά τη Βουλγαρία που δίνει εδάφη στη Ρουμανία, τη Σερβία και την Ελλάδα ( Ανατ. Μακεδονία, Δυτ. Θράκη και προαιρετική ανταλλαγή πληθυσμού).
δ. συνθήκη Τριανόν (1920) : αφορά την Ουγγαρία.
ε. συνθήκη Σεβρών (Αύγουστος 1920 ): αφορά την Οθωμανική Αυτοκρατορία που δίνει την Παλαιστίνη, την Ιορδανία και τη Μεσοποταμία στην Αγγλία, τη Συρία και το Λίβανο στη Γαλλία. Η Ελλάδα παίρνει την Ίμβρο και Τένεδο, την Αν. Θράκη και τη διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης για 5 χρόνια. Η Ιταλία μας δίνει τα Δωδεκάνησα εκτός από τη Ρόδο. Τα Στενά τίθενται σε διεθνή έλεγχο.

Οι νικήτριες χώρες ιδρύουν ένα διεθνή οργανισμό για την ειρηνική επίλυση των διαφορών των κρατών που ονομάζεται Κοινωνία των Εθνών. Ωστόσο το δικαίωμα του βέτο που είχαν τα μέλη της και η αδυναμία να επιβάλλει τις αποφάσεις της οδήγησαν στην αποτυχία της.

Α ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ



ΕΝΟΤΗΤΑ 33
Η ρωσική επανάσταση

Αίτια
Στη Ρωσία στις αρχές του 20ου αι. επικρατούσε το τσαρικό καθεστώς. Υπήρχαν μεγάλες γαιοκτησίες ενώ αγρότες και εργάτες ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες. Η επανάσταση που ξεσπά το 1905 οδηγεί σε παραχώρηση συντάγματος από τον τσάρο Νικόλαο Β΄. Με τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο τα πράγματα χειροτέρεψαν για το λαό.

Το Φεβρουάριο του 1917 με επανάσταση ανατρέπεται ο τσάρος και την εξουσία την παίρνουν μετριοπαθείς φιλελεύθεροι. Οργανώνονται τα σοβιέτ ( συμβούλια εργατών, αγροτών, στρατιωτών κ.λ.π. ) που σιγά σιγά ενισχύουν τη δύναμή τους. Η προσωρινή κυβέρνηση δεν ικανοποιεί τα αιτήματα για αναδασμό και απόσυρση από τον πόλεμο.

Έτσι τον Οκτώβριο του 1917 οι μπολσεβίκοι (Ρώσοι κομμουνιστές ) με ηγέτη τον Λένιν επικρατούν με επανάσταση στην Πετρούπολη ( οκτωβριανή επανάσταση ). Ο Λένιν αφαιρεί μεγάλες ιδιοκτησίες και οικονομικές μονάδες από τους ιδιοκτήτες και δίνει τον έλεγχο τους στα σοβιέτ. Με τη συνθήκη του Μπρεστ – Λιτόφσκ (1918 ) η Ρωσία αποχωρεί από τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο.

Αργότερα ξεσπά εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους τσαρικούς και στους μπολσεβίκους και κυριαρχούν οι δεύτεροι (1921) . Τελικά ιδρύεται η Ε.Σ.Σ.Δ. ή Σοβιετική Ένωση που ήταν το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο.

Η επανάσταση στη Ρωσία οδήγησε σε εξεγέρσεις στην Ευρώπη ( Γερμανία, Ουγγαρία ). Οργανώθηκε η Γ΄Διεθνή (με σκοπό την αποτελεσματικότερη οργάνωση της δράσης των κομμουνιστικών κομμάτων σε όλο τον κόσμο ) και ιδρύθηκαν τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα στην Ευρώπη ανάμεσα στα οποία και της Ελλάδας (1918, με την ονομασία ΣΕΚΕ).

Α ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

-->
ΕΝΟΤΗΤΑ 32
Η Ελλάδα στον Α΄παγκόσμιο πόλεμο
Ο Εθνικός Διχασμός

Ο Βενιζέλος ήθελε η Ελλάδα να συμμετέχει στον πόλεμο με το μέρος της Αντάντ γιατί έτσι θα μεγάλωνε τα σύνορά της. Την ίδια άποψη είχε η μεγαλοαστική τάξη αλλά και μέρος του λαού.
Ο Κων/νος ήταν γερμανόφιλος και ήθελε η Ελλάδα να μείνει ουδέτερη (δεν μπορούσε να είναι σύμμαχη με τη Γερμανία αφού μαζί της ήταν η Βουλγαρία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία). Τον υποστήριζαν μικροαστοί και μέρος λαού.
Ο Βενιζέλος παραιτείται δύο φορές αφού ο Κων/νος αρνείται να κηρύξει επιστράτευση.
Τον Οκτώβριο του 1915 αποβιβάζονται στρατεύματα της Αντάντ στη Θεσ/νίκη .
Τον Μάιο του 1916 γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισβάλουν στην Ανατ. Μακεδονία.
Τον Ιούνιο του 1916 δημιουργούνται με παρακίνηση του βασιλιά οι Επίστρατοι (φιλοβασιλική παραστρατιωτική οργάνωση ).
Τον Αύγουστο του 1916 δημιουργείται στη Θεσ/νίκη η οργάνωση της Εθνικής Άμυνας από τους βενιζελικούς.
Έτσι το καλοκαίρι του 1916 έχουμε στην Ελλάδα δύο κέντρα εξουσίας: το κράτος των Αθηνών υπό τον Κων/νο και το κράτος της Θεσσαλονίκης υπό τον Βενιζέλο. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται Εθνικός Διχασμός και είναι η πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Ελλάδα τον 20 αι.
Οι Δυνάμεις της Αντάντ καταλαμβάνουν τον Πειραιά. Ακολουθούν διώξεις φιλοβενιζελικών στην Αθήνα αλλά τελικά ο Κων/νος υποχρεώνεται να φύγει. Ο Βενιζέλος αναλαμβάνει την εξουσία και κηρύσσει τον πόλεμο κατά των Κεντρικών Δυνάμεων. Επαναφέρει τη βουλή του 1915 (Βουλή Λαζάρων) και προβαίνει σε διώξεις φιλοβασιλικών.