Διαφωτισμός

-->

 

-->

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Η εποχή του Διαφωτισμού

-->

Τον 17^ο και 18^ο αιώνα συντελέστηκαν στην Ευρώπη σημαντικές μεταβολές:

• αυξήθηκε ο πληθυσμός.
• μεταβλήθηκε η αγροτική οικονομία (αγροτική επανάσταση), με αποτέλεσμα περισσότερα προϊόντα αλλά και περισσότερους ανέργους.
• αναπτύχθηκε το εμπόριο ανάμεσα στην Αμερική, την Ευρώπη και την Αφρική και έτσι συσσωρεύθηκαν κεφάλαια στα χέρια επιχειρηματιών.
• χρησιμοποιήθηκαν νέες μηχανές.
• Ως αποτέλεσμα των παραπάνω γεννήθηκε η βιομηχανία (βιομηχανική επανάσταση)

Παράλληλα στον κοινωνικό τομέα η αστική τάξη ενίσχυε τη θέση της. Οι αριστοκράτες προσπαθούσαν να διαφυλάξουν τα προνόμιά τους και οι ασθενέστερες τάξεις ζούσαν άθλια.

Πολιτικά κυριαρχούσε το πολίτευμα της μοναρχίας.

Στον πνευματικό τομέα οι φυσικές επιστήμες προοδεύουν και προσπαθούν να απελευθερωθούν από τις προλήψεις του μεσαίωνα. Πρωτοπόροι σε αυτήν την προσπάθεια ήταν ο Φράνσις Μπέικον (σημασία του πειράματος), Ντεκάρτ (η αμφιβολία οδηγεί στη γνώση), ο Τζον Λοκ (φυσικά δικαιώματα) και ο Ισαάκ Νιούτον (νόμος της παγκόσμιας έλξης).

Το κίνημα του Διαφωτισμού

Διαφωτισμός είναι το πνευματικό κίνημα που πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία στο τέλος του 17^ου αιώνα, κορυφώθηκε στη Γαλλία τον 18^ο αιώνα και διαδόθηκε σε όλη την Ευρώπη. Τα κύρια χαρακτηριστικά του ήταν:

• απόρριψη κάθε αυθεντίας
• κριτική όλων των παλαιοτέρων γνώσεων
• πίστη στην ικανότητα του ανθρώπου να ερμηνεύσει με τη λογική τον κόσμο
• πεποίθηση στη διαρκή πρόοδο του ανθρώπου

Εκπρόσωποι του ήταν : Ρουσό, Βολτέρος, Ντιντερό, Μοντεσκιέ και Ντ’ Αλαμπέρ.

Διαφωτισμός και πολιτική: Ο Διαφωτισμός εξέφραζε τις αντιλήψεις της ανερχόμενης αστικής τάξης και της έδωσε τα επιχειρήματα εκείνα για να διεκδικήσει τη συμμετοχή της στην εξουσία.

Θεμελιώδη πολιτική έννοια του Διαφωτισμού είναι η έννοια των φυσικών δικαιωμάτων ( δικαιώματα που έχουν όλοι οι άνθρωποι και δεν μπορεί καμιά εξουσία να τους τα καταργήσει π.χ. ζωή, ιδιοκτησία, ισότητα, ελευθερία έκφρασης).

Ο Λοκ διατυπώνει τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου: τα άτομα παραχωρούν κάποιες από τις ελευθερίες τους στο κράτος για να συμβιώνουν. Αν το κράτος γίνει τυραννικό τότε οι άνθρωποι πρέπει να αντιστέκονται.

Ο Ρουσό μιλά για τη γενική βούληση που εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στην εξουσία.

Ο Μοντεσκιέ προχωρά στη διάκριση των εξουσιών: εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση), νομοθετική εξουσία (βουλή) και δικαστική εξουσία.

Κάποιοι μονάρχες εφάρμοσαν ορισμένες από τις ιδέες του Διαφωτισμού για να κάνουν πιο ισχυρό το κράτος και την εξουσία τους. Αυτή η παραλλαγή της απόλυτης μοναρχίας ονομάστηκε φωτισμένη δεσποτεία.

Διαφωτισμός και θρησκεία: Οι διαφωτιστές ασκούσανε σκληρή κριτική στην καθολική εκκλησία και υποστήριζαν την ανεξιθρησκία.

Διαφωτισμός και εκπαίδευση: Πίστευαν ότι η εκπαίδευση βοηθά στην πρόοδο του ανθρώπου.

Διαφωτισμός και οικονομία: Υποστήριξαν την άποψη ότι το κράτος δεν πρέπει να επεμβαίνει στην οικονομική ζωή, πρέπει, δηλαδή, η οικονομία να λειτουργεί φυσικά χωρίς παρεμβάσεις. Αυτή η αντίληψη ονομάστηκε φυσιοκρατία και οδήγησε στον οικονομικό φιλελευθερισμό.

Οι ιδέες του Διαφωτισμού συγκεντρώθηκαν στην Εγκυκλοπαίδεια ένα έργο 33 τόμων.